انتشار نسخه جدید گزارش «نما»/ رتبه دوم نشریات ایرانی در منطقه

به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا از پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، در این گزارش جایگاه نشریه‌های ایرانی در نظام‌های جهانی ارزیابی در سال ۲۰۲۲ آمده است که داده‌های آن از عملکرد نشریه‌ها در سال ۲۰۲۱ گردآوری شده‌اند.

افزون بر این، روند سالانه‌شمار و میزان تأثیر نشریه‌های ایرانی در این نظام‌ها به همراه جدول‌های مقایسه‌ای با کشورهای منطقه نیز گزارش شده است. حضور در نمایه‌نامه وب آو ساینس/ web of science، اسکوپوس، ضریب تأثیر، شاخص اسنیپ (میزان تأثیر استناد را با وزن دادن به استناد بر اساس کل استنادات دریافتی یک حوزه موضوعی می‌سنجد. بنابراین تأثیر یک استناد می‌تواند در یک حوزه موضوعی نسبت به یک حوزه موضوعی دیگر ارزش بیشتری داشته باشد. SNIP) و امتیاز استنادی از سرنویس‌های این گزارش هستند.

با افزایش شمار نشریه‌ها در نیمه دوم سده بیستم متخصصان علم‌سنجی کوشیدند سنجه‌هایی برای ارزیابی اعتبار و کیفیت آنها درست کنند. سنجه‌هایی کمی و کیفی ساخته شدند و پس از آن نظام‌هایی جهانی برای بررسی اعتبار و کیفیت نشریه‌ها بر پایۀ این سنجه‌ها پدید آمدند.

دو نمایۀ استنادی وب آو ساینس و اسکوپوس نخستین نظام‌ها برای سنجش کیفیت و اعتبار نشریه‌ها بوده‌اند که حضور یک نشریه در این نمایه‌ها گویای سطحی از کیفیت است، ولی در یک دهه گذشته نهادهای علم‌سنجی دیگری نیز کوشیده‌اند چهارچوبی برای این کار طراحی کنند. در این میان مؤسسه علم‌سنجی اسکیماگو / scimago و مرکز مطالعات علم و فناوری در دانشگاه لایدن هلند نامدارتر هستند.

رتبه دوم نشریات ایرانی در منطقه

بر پایه گزارش نمای نشریه‌ها ۲۰۲۲: جایگاه نشریه‌های ایرانی در نظام‌های ارزیابی جهانی، ۴۱ نشریه ایرانی دارای ضریب تأثیر در نمایه‌نامه وب آو ساینس/ web of science حضور داشته‌اند و بر این پایه، ایران در جایگاه دوم در میان کشورهای منطقه پس از ترکیه (با ۵۶ نشریه) جای دارد.

افزون بر نشریه‌های، ۱۱۵ نشریه دیگر ایرانی نیز در نمایه استنادی منابع نوپدید هستند که ضریب تأثیر ندارند. روی هم، میانگین ضریب تأثیر نشریه‌های ایرانی نمایه شده در جی. سی. آر./ Journal Citation Report ۲.۰۳ و میانه آنها ۱.۵۵۳ است. بر پایۀ گزارش جی. سی. آر. در سال ۲۰۲۲ میلادی ۱۲.۴۱۸ نشریه در ویرایش ۲۰۲۱ این پایگاه «ضریب تأثیر» گرفته‌اند.

بر پایه این گزارش، ایران سه نشریه در چارک نخست، سه نشریه در چارک دوم، ۱۴ نشریه در چارک سوم، و ۲۱ نشریه در چارک چهارمِ سیاهۀ نشریه‌های نمایه‌ شده در این پایگاه دارد. ۳۱۸ نشریۀ ایرانی (با شاپای ثبت شدۀ ایرانی) نیز در نمایه‌نامه اسکوپوس حضور داشته‌اند. برخی از نشریه‌هایی که شاپای آنها توسط ایران دریافت شده اکنون در کشورهای دیگری مدیریت و منتشر می‌شوند.

بر پایه گزارش نمای نشریه‌ها ۲۰۲۱، میانگین امتیاز استنادی نشریه‌های ایرانی ۱.۴۹ بوده که در برابر سال پیش (۱۷/۱) رشد داشته است. افزون بر این، گزارش نشان می‌دهد میانگین شاخص اسنیپ نشریه‌های ایرانی ۵۱ صدم درصد است. ۲۵۸ نشریۀ ایرانی نیز در سیاهه رتبه‌بندی نشریه‌های اسکیماگو دیده می‌شوند که ۵۲ عنوان در برابر گزارش سال پیش رشد داشته و بر این پایه، ایران در جایگاه نخست کشورهای منطقه جای دارد.

پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) با راه‌اندازی سامانۀ «نما» (جایگاه علم، فناوری، و نوآوری ایران در جهان) می‌کوشد نتایج نظام‌های گوناگون ارزیابی علم، فناوری، و نوآوری را پایش کند و گزارش‌هایی کاربردی در دسترس سیاست‌گذاران بگذارد. سامانۀ «نما» در نشانی NEMA.IRANDOC.AC.IR در دسترس همگان است.